Ανήκει ο Αύγουστος στα “Φτηνά Τσιγάρα” του;

Από τα Φτηνά Τσιγάρα, την ταινία του Ρένου Χαραλαμπίδη, έχουν περάσει κιόλας 21 χρόνια. Παρά το πέρασμα των χρόνων, η ταινία είναι στις μέρες μας περισσότερο δημοφιλής σε σύγκριση με όταν πρωτοβγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες. Έτσι, παραδοσιακά κάθε καλοκαίρι συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα των θερινών κινηματογράφων, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερους νέους θαυμαστές.

Τα Φτηνά Τσιγάρα ξεχωρίζουν αδιαμφισβήτητα από τις υπόλοιπες ελληνικές ταινίες λόγω της αισθητικής, της ποιητικής διάθεσης, του ρομαντισμού και των ιδιαίτερων χαρακτήρων τους. Η ταινία μάς κάνει να αισθανόμαστε νοσταλγία, να ερωτευόμαστε, να συζητάμε περισσότερο διεξοδικά και να αναλύουμε, καθώς και να ανυπομονούμε για τις άδειες πόλεις του Δεκαπενταύγουστου και τις τυχαίες γνωριμίες του καλοκαιριού. Οι όποιες τεχνικές ή σκηνοθετικές αδυναμίες ξεπερνιούνται εύκολα από την αίγλη και την ονειρική της διάσταση.

Η υπόθεση ξεκινάει ένα βράδυ στην καρδιά του καλοκαιριού και διαδραματίζεται στην έρημη Αθήνα, όπου ο Νίκος, ένας μποέμ τύπος στα 30 του, γνωρίζει τη Σοφία σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο και την ερωτεύεται.  Ο Νίκος είναι ένας χαρακτήρας που δεν έχει να χάσει τίποτα – χωρίς καριέρα, χωρίς λεφτά και χωρίς ιδιαίτερες επιτυχίες. Εκείνος και η Σοφία περπατούν στους άδειους δρόμους της Αθήνας, γνωρίζονται, προβληματίζονται, τσακώνονται και φλερτάρουν. Παράλληλα, ο θεατής βρίσκεται να παρατηρεί την καθημερινότητα του Νίκου μαζί με τον ίδιο.

Θα ‘θελα τόσο πολύ να σε εντυπωσιάσω. Η μοναδική μας νύχτα ήταν ξαφνική και σύντομη, σαν μια μπόρα. Ούτε που πρόλαβα να αρχίσω, ούτε που πρόλαβα να σου πω την μοναδική μου ιδιότητα. Είμαι συλλέκτης· μαζεύω το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου: στιγμές

Όταν έχω αυτό το ξαφνικό πόθο να πετάξω, και δεν έχω πού να πετάξω, κρύβομαι στη συλλογή μου: γεμάτη καφέδες, μποξέρ, χορευτές, τυχαία αγγίγματα, βρισιές,
τρυφερούς παρανόμους, στοές, συναντήσεις, κραυγές, σιωπές χωρισμούς,
λόγια, λόγια, λόγια…

Έτσι και αλλιώς τα πράγματα θα κυλήσουν όπως θέλουν αυτά. Η ζωή ξέρει και εγώ την εμπιστεύομαι.
Είμαι από αυτούς που πάντα κάπνιζαν φθηνά τσιγάρα.

Η καθημερινότητα του Νίκου μοιράζεται ανάμεσα σε ένα καφενείο, όπου ο χρόνος κυλά αργά και διαφορετικά, στο σπίτι του ιδιαίτερου φίλου του, του Μανώλη και σε υπόγειες στοές για να συναντήσει μαφιόζους που μετανιώνουν για τα όνειρα που δεν πραγματοποίησαν στη ζωή τους.  Ο καφές και τα τσιγάρα διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ταινία, αφού οι ήρωές της καπνίζουν μανιωδώς και πίνουν καφέδες ασταμάτητα, ενώ συζητούν, φιλοσοφούν, νοσταλγούν, ερωτεύονται και αναλογίζονται τα κακώς κείμενα της ζωής τους. Τα δύο αυτά στοιχεία πρωτοστατούν τόσο πολύ, που μας κάνουν να σκεφτούμε το μεταγενέστερο Coffee and Cigarettes (2003) του Jim Jarmusch.

Πίνεις αλκόολ για να ξεχάσεις και καφέ να θυμηθείς. Και σου κλέβουν όλη τη δόξα οι barmen, οι χλεχλέδες. Το μπαρ, το μπαρ είναι η ψυχολογική τουαλέτα, σου πετάνε έτσι τα μπουκάλια και τα παγάκια πάνω να ζαλιστείς και να ξεράσεις πιο εύκολα τα υπαρξιακά σου. Ενώ το καφέ, το καφέ είναι ο καθρέφτης πάνω απ’ τον νιπτήρα κάθε πρωί. Έτσι, ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών να πούμε, αλισβερίσι.

Η ταινία τελειώνει με την ιστορία αγάπης να φτάνει στο αποκορύφωμά της κάποιο ξημέρωμα με θέα τον Λυκαβηττό.  Το φινάλε είναι ονειρικό και συνάδει με το υπόλοιπο πνεύμα της ταινίας, ενώ μας θυμίζει και το τέλος του Star Trek: της αγαπημένης σειράς του Νίκου, όπου οι ήρωές του χάνονται στο διάστημα – τι πιο ωραίο;

Στην ταινία, πέραν του Ρένου Χαραλαμπίδη πρωταγωνιστούν οι: Άννα – Μαρία Παπαχαραλάμπους, Κώστας Τσάκωνας, Άλκης Παναγιωτίδης, Ανδρέας Νάτσιος και Μιχάλης Ιατρόπουλος. Η μουσική είναι του Π. Καλαντζόπουλου, ενώ η ερμηνεία των τραγουδιών γίνεται από την Ε. Πασπαλά.

Συμπερασματικά, η πορεία της ταινίας υπήρξε λίγο ανορθόδοξη, αφού όταν πρωτοβγήκε, κατέληξε να παίζει σε άδειες αίθουσες και αρχικά έλαβε ιδιαίτερα απογοητευτικές κριτικές.

Τα Φτηνά Τσιγάρα δικαιώθηκαν αργότερα, ιδιαίτερα από το νεανικό κοινό, μέσα από τη δύναμη του διαδικτύου, αφού είδαν την ταινία στο youtube και κατέληξαν να την αγαπήσουν. Τα υπόλοιπα, λίγο-πολύ, είναι γνωστά…