Η Madeline Miller είναι μια συγγραφέας που αγαπά βαθιά την Ελλάδα και ο,τιδήποτε ελληνικό. Επισκέπτεται τη χώρα μας όποτε της δίνεται η ευκαιρία, ενδιαφέρεται για την ελληνική μυθολογία, γνωρίζει τα ομηρικά έπη και μάλλον προτιμά, με μικρή διαφορά, την Ιλιάδα. Διάβαζα σε μια συνέντευξη της πως θα τη συγκινούσε αν μπορούσε να ξυπνά κάθε πρωί αντικρίζοντας τον Παρθενώνα. Εξάλλου, η αγάπη που τρέφει για το ελληνικό στοιχείο είναι εκείνη που καθοδηγεί σημαντικά την έμπνευση και το συγγραφικό έργο της. Η Μίλερ έκανε το συγγραφικό της ντεμπούτο το 2011 με το Τραγούδι του Αχιλλέα, ενώ το 2013 συνέγραψε τη Γαλάτεια σε ένα σύντομο βιβλίο 100 σελίδων. To 2018, έγραψε την Κίρκη, πλάθοντας μυθιστορηματικά την ιστορία της αρχαίας νύμφης και κατακτώντας μία θέση στα best-seller των New York Times.
Η Κίρκη μάς είναι κυρίως γνωστή από την Οδύσσεια του Ομήρου. Στην Οδύσσεια, η Κίρκη είναι αθάνατη, κατέχει τη δύναμη της μαγείας και ζει εξόριστη στο απομακρυσμένο νησί της Αίας, έχοντας στο πλευρό της εξημερωμένα άγρια ζώα, όπως ήταν τα λιοντάρια και οι λύκοι. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του φτάνουν κάποτε στο νησί της και η Μάγισσα Κίρκη τούς υποδέχεται με ευγένεια και τους φροντίζει. Σύντομα, μεταμορφώνει τους συντρόφους του Οδυσσέα σε γουρούνια, αλλά όχι και τον πολυμήχανο ήρωα, αφού τον προστάτευε ένα βότανο που του είχε δώσει νωρίτερα ο θεός Ερμής. Η Κίρκη αντιλήφθηκε έτσι πως απέναντί της βρισκόταν ο ήρωας για τον οποίο είχαν μιλήσει παλαιότερα οι προφητείες κι έτσι, χάρισε ξανά στους συντρόφους του Οδυσσέα την ανθρώπινη μορφή τους, ενώ η ίδια έγινε ερωμένη του. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας και οι σύντροφοί του έζησαν για ένα χρόνο στο νησί της. Πέραν της ομηρικής παράδοσης, γνωρίζουμε για την Κίρκη ότι ήταν κόρη του θεού Ήλιου και της Περσηίδας. Ήταν, ακόμη, αδερφή του Αιήτη και της Πασιφάης. Στη Θεογονία του Ησιόδου, η Κίρκη παρουσιάζεται να αποκτά τρία παιδιά από τον Οδυσσέα: τον Λατίνο, τον Άγριο και τον Τηλέγονο. Ωστόσο, μεταγενέστεροι ποιητές αναφέρουν μόνο τον Τηλέγονο, ο οποίος μάλιστα παρουσιάζεται να σκοτώνει κατά λάθος τον πατέρα του, γυρεύοντας τον στην Ιθάκη.
Στην Κίρκη, η Μάντλιν Μίλερ αφορμάται τόσο από την μυθολογία, όσο και από την ομηρική παράδοση και τις αναφορές άλλων ποιητών και χτίζει το πορτραίτο και την κοσμοθεωρία της Κίρκης μέσα από μία ματιά ευαίσθητη, θηλυκή και πρωτότυπη. Στο βιβλίο, η ίδια η Κίρκη αφηγείται την ιστορία της ξεκινώντας από τη γέννησή της στο υπέρλαμπρο παλάτι του παντοδύναμου Ήλιου και βλέπουμε όλα τα σημαντικά επεισόδια της ζωής της: την καθημερινότητα με τα αδέρφια της και τους υπόλοιπους θεούς, τη γνωριμία της με τον Προμηθέα, το ταλέντο της στα βότανα, τις μεταμορφώσεις και τη μαγεία, τη σχέση της με τον Δαίδαλο, τη συνάντησή της, βέβαια, με τον Οδυσσέα.
Η Κίρκη είναι μια θεότητα που δυσκολεύεται να αποδεχτεί την παντοδυναμία των θεών και κατ’ επέκταση τη θεϊκή της φύση και υπόσταση. Αδυνατεί να επικοινωνήσει με τους υπόλοιπους θεούς και δε γίνεται αποδεκτή λόγω της εμφάνισης, του χαρακτήρα και της ιδιαίτερης φωνής της. Οι δυνάμεις της αμφισβητούνται, εξορίζεται στο νησί της Αίας και αναγκάζεται να ζήσει μόνη της στην αιωνιότητα. Άνθρωποι και θεοί την απειλούν και η ίδια ανακαλύπτει πάντοτε τρόπους για να προστατεύσει τον εαυτό της, μα και όσα ή όσους έχουν αξία γι’αυτή.
Βλέπουμε την Κίρκη σαν κόρη, αδερφή, φίλη, ερωμένη και μητέρα, ενώ μέσα από την ματιά της Μίλερ ανακαλύπτουμε πως δεν πρόκειται για μια μονοδιάστατη φιγούρα. Η Κίρκη δεν είναι ούτε μοχθηρή, μα ούτε και άμοιρη ευθυνών. Διεκδικεί, εκδικείται, κάνει λάθη, βοηθά, συμπαραστέκεται και ξέρει να αγαπά. Ερωτεύεται με πάθος και δε διστάζει ακόμα και να διακινδυνεύσει τα κεκτημένα της για έναν έρωτα. Τολμά να απαρνηθεί τη θεϊκή της φύση, αλλά ξέρει και να την εκμεταλλεύεται προς όφελός της.
Η αφήγηση σε α’ πρόσωπο χαρίζει στο βιβλίο μια ιδιαίτερα εξομολογητική και προσωπική χροιά. Οι σκέψεις, τα συναισθήματα και τα κίνητρα της Κίρκης αποκαλύπτονται στον αναγνώστη και οδηγούν σε μία πιο ενδελεχή κατανόηση του χαρακτήρα της. Η συγγραφέας αντιμετωπίζει τη μυθολογία με σεβασμό και προσοχή, χρησιμοποιώντας τις πηγές της στοχευμένα και με ακρίβεια. Το μυθιστόρημα διαβάζεται εύκολα, παρά τις πολλές σελίδες του και πιστεύω πως θα το αγαπήσουν ιδιαίτερα εκείνοι που ενδιαφέρονται για τη μυθολογία. Παρόλα αυτά, ακόμα κι αν δεν έχετε διαμορφώσει κάποια ιδιαίτερη άποψη για τη μυθολογία ή το πρόσωπο της Κίρκης, το βιβλίο είναι ιδιαίτερα επεξηγηματικό και η ιστορία τόσο ενδιαφέρουσα που μάλλον δε θα σας απογοητεύσει.
Η μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ είναι εξαιρετική, ενώ το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δίοπτρα.
Έτσι αποκτούσαν δόξα οι θνητοί, συλλογίστηκα. Με την εξάσκηση και την εργατικότητα, φροντίζοντας τις δεξιότητές τους σαν τους κήπους, μέχρι να λάμψουν κάτω από τον ήλιο. Οι θεοί όμως είναι φτιαγμένοι από ιχώρ και νέκταρ, τα πρωτεία τους ξεχειλίζουν ήδη από τα ακροδάχτυλά τους. Αποκτούν, λοιπόν, τη φήμη τους αποδεικνύοντας τι μπορούν να καταστρέψουν: ξεκληρίζουν πόλεις, ξεκινάνε πολέμους, γεννάνε πανούκλες και τέρατα. Όλος εκείνος ο καπνός κι η γευστικότητα που υψώνονται από τους βωμούς μας αφήνουν πίσω τους μονάχα στάχτη.
Απόσπασμα από το βιβλίο