Έχω διαβάσει τρομακτικά πολλά βιβλία του Τσαρλς Μπουκόφσκι και παραδόξως, ακόμα δεν έχω αποφασίσει κατά πόσο μου αρέσει η συγγραφή του. Αυτό που μπορώ να παραδεχτώ είναι ότι ο τρόπος γραφής του είναι μοναδικός. Θεωρώ πως είναι από τους συγγραφείς που εάν σου δοθεί ένα ανώνυμο απόσπασμά του, δε θα δυσκολευτείς να αναγνωρίσεις ποιος κρύβεται πίσω απ’τη δημιουργία του.
Αυτή τη φορά διάβασα τον «Άνθρωπο για όλες τις δουλειές» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Νίκου Μάντη. Ο αγγλικός του τίτλος είναι Factotum και αποτελεί prequel του «Ταχυδρομείου».
Μου αρέσει το γεγονός ότι το βιβλίο ξεκινά με το εξής απόφθεγμα του Αντρέ Ζιντ: Ο μυθιστοριογράφος δεν επιθυμεί να δει το λιοντάρι να τρώει γρασίδι. Κατανοεί ότι ο ίδιος μοναδικός Θεός δημιούργησε τον λύκο και το αρνί, και έπειτα χαμογέλασε, βλέποντας ότι η δουλειά του ήταν «καλώς καμωμένη. Οπωσδήποτε ο αναγνώστης αποκτά μία ιδέα για το τι θα ακολουθήσει.
Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, συναντάμε το λογοτεχνικό alter ego του Μπουκόφσκι, τον Χένρι Τσινάκσι. Διαδραματίζεται στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε και ο Τσινάσκι που δεν είχε καταταγεί στον στρατό, ξεκινά να περιφέρεται σε διάφορες πολιτείες της Αμερικής προσπαθώντας να «στεριώσει» σε κάποια δουλειά. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τις περιπλανήσεις του τζογαδόρου και αλκοολικού ήρωα και τον ακολουθεί σε φτηνά και βρώμικα δωμάτια, κακόφημα μπαρ, πολλές και ανόμοιες μεταξύ τους δουλειές. Περιτριγυρίζεται από γυναίκες, αφεντικά και παράξενους, εντελώς μυθιστορηματικούς, τύπους χωρίς να συνδέεται ουσιαστικά με κανέναν.
Με την ανάγνωση του βιβλίου, καταλαβαίνουμε πως η περιπλάνηση του Τσινάσκι δεν είναι μόνο βιοποριστική, αλλά και βαθιά υπαρξιακή δίνοντας την αίσθηση ότι δεν προσπαθεί να ξεφύγει μόνο από τις ερωμένες του, την ανεργία ή και διάφορες ευκαιρίες, αλλά κυρίως από τον ίδιο του τον εαυτό. Και είναι, τελικά, ένα ταξίδι που δεν φτάνει ποτέ στο τέλος του αλλά και που δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια αισιοδοξίας.
Σε γενικές γραμμές, είναι ένα μυθιστόρημα που με εξέπληξε ευχάριστα. Συναντάμε όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία της γραφής του Μπουκόφσκι: το ωμό και σαρκαστικό χιούμορ, τη σκληρή γλώσσα, τις ακατάλληλες σεξουαλικές σκηνές, την περιθωριοποίηση και τους ιδιόρρυθμους χαρακτήρες. Τα μοτίβα που διακρίνονται είναι επίσης γνωστά: η αντιδικία ανάμεσα στα δύο φύλα, η καταφυγή στο αλκοόλ για παρηγοριά και η καταπιεστική εργοδοσία. Ξεχωρίζω, ωστόσο, το Factotum κυρίως για το καυστικό και σε ορισμένες περιπτώσεις πικρό χιούμορ του αλλά και διότι οι περιπέτειες του Τσινάσκι στις διάφορες πόλεις είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες.
Θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τον Μπουκόφσκι για μισογυνισμό – βασισμένος όχι μόνο σ’αυτό το βιβλίο, αλλά και γενικότερα. Τελικά, όσο περισσότερο τον διαβάζω, διαπιστώνω ότι μάλλον πρόκειται για κάτι βαθύτερο απ’αυτό. Διαπιστώνω ότι στον λογοτεχνικό ήρωα Χένρι Τσινάσκι διαφαίνεται, περισσότερο απ’όλα, η ανικανότητά του να συνδεθεί συναισθηματικά με οποιονδήποτε άνθρωπο -άντρα ή γυναίκα- και τελικά η αποστασιοποίησή του από την ίδια την πραγματικότητα και τον τρόπο που αυτή διαμορφώνεται κοινωνικά.
Τέλος, διάβασα πως το βιβλίο έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστή τον Ματ Ντίλον, αλλά δεν την έχω παρακολουθήσει ακόμα.
Σε περίπτωση που δεν έχετε διαβάσει Μπουκόφσκι, θα σας πρότεινα να ξεκινήσετε με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα γιατί μπορεί και να σας εκπλήξει ευχάριστα. Αν, πάλι, είστε ήδη θαυμαστές του συγγραφικού του έργου, είναι βέβαιο ότι θα αναγνωρίσετε σ’αυτό την χαρακτηριστική φωνή του συγγραφέα και μάλλον θα διασκεδάσετε με τις περιπέτειες του Τσινάσκι.